نام گذاری سال ها بعنوان متغیر های استراتژیک مدیریت کشور در عرصه های نوین سیاستگذاری کلان و متناسبا خرد کشور دارای اهمیت ویژه ای است.
بواسطه نامگذاری امسال به جهاد اقتصادی ضرورت این بود که ابعاد مفهومی و محتوایی سخنان مقام معظم رهبری باز شده تا بتوان نظر معظم له را در خصوص مسائل کلان و خرد کشور مورد دقت و بررسی قرار داد.
اعتقاد بر این است که نوع نگاه رهبری به مسائل جامعه استراتژیک و پیوندی بوده و از دیدگاه ایشان حوزه های کلان سیاستگذاری بصورت تناسبی مورد دقت و توجه قرار گرفته اند.
سخنان مقام معظم رهبری در آغاز سال جدید بعد از بیان اهمیت نوروز و جایگاه آن، بر دو محور عمده 1- بیان الزامات رشد و تحول داخلی کشور 2- تبیین و روشن سازی تحولات سیاسی منطقه در چارچوب اندیشه ها و ارزشهای انقلاب اسلامی، بیان می گردد. که در اینجا سعی شده است که کلیات نظر معظم له در محور نخست مورد تحلیل قرار گیرد.
الزامات رشد، توسعه و تحول داخلی کشور
مقام معظم رهبری در این سخنرانی ارزشمند، به محور هایی می پردازند که در قالب ترسیم گفتمانی می بایست در نهایت به تحقق افق سند چشم انداز توسعه کشور در چارچوب الگوی پیشرفت ایرانی- اسلامی بیانجامد.
اساسی که در این بیانات، مقام معظم رهبری در راستای تنظیم سخنان خود از آن بهره می برد بنحوی چیده شده است که در یک قالب و ساختار مشخص، جامعه را از گرداب سنگین حوادث و فتنه های روزگار به سمت پیشرفت و تحقق ارزشهای والای الهی و انسانی پیش می برد. در این محور سخنان معظم له به چند قسمت تقسیم می شود:
1- اهمیت همت مضاعف و کار مضاعف: مقام معظم رهبری با اشاره به نام گذاری سال گذشته و همت مضاعفی که مردم از خود بروز داده اند از عملکرد مسئولان کشور و در مجموع عمل مردم راضی هستند. مقام معظم رهبری در این بند به سه زیر عرصه اشاره می کند:
الف- عرصه علم و فناوری: نوع نگاه مقام معظم رهبری به این حوزه، نگاهی بلند مدت، استراتژیک و راهبردی است و متاثر از نهضت علمی و رویکردی مبتنی بر دانش همراه با سعی و تلاش است. گریز مقام معظم رهبری در ابتدای سخنان خود به این مقوله متاثر از بایسته هایی است که مسئولان می بایست برای تحقق شعار سال جهاد اقتصای از آن بهره ببرند. نوع نگاه مقام معظم رهبری به عرصه علمی، تولید دانشی مبتنی بر نیاز های صنعتی و تکنولوژیک است بنحوی که کارهای علمی می بایست تجاری سازی شده و به ایجاد درآمد برای کشور بیانجامد.
ب-عرصه اقتصادی: مقام معظم رهبری با اشاره به تحولات اقتصادی که در عرصه عمومی کشور در حال انجام است، از مشارکت مردم و دولت، ابرازی خرسندی کرده و این مشارکت آگاهانه و دلسوزانه را از نکات مهمی می دانند که در جامعه وجود دارد. سخنان ایشان در این خصوص به چهار بخش تقسیم می گردد:
• یارانه ها: ایشان با ابراز رضایت از نحوه توزیع ثروت یارنه ها در کشور، آن را عاملی برای کاهش فاصله طبقاتی و گامی در جهت ایجاد عدالت اجتماعی در جامعه ذکر می کنند.
• مدیریت مصرف منابع عمومی کشور: در این بخش مقام معظم رهبری با برشمردن حوزه های مهمی همچون انرژی، آب، ... گریزی به نام گذاری سال اصلاح الگوی مصرف می زنند و آن را به نوعی لازمه تحقق تحول اقتصادی در کشور و مرتبط با بحث یارانه ها می دانند.
• افزایش صادرات غیر نفتی: ایشان با انتقاد در خصوص وابستگی درآمد های ریالی کشور به نفت، راهکار اساسی این امر را تحقق صادرات غیر نفتی می دانند. این سخن مرتبط با نهضت علمی کشور و تولید و بومی سازی تکنولوژی ها نوین است.
• مقابله هوشمندانه با تحریمها و اشتغال زایی
مقام معظم رهبری با برشمردن بی اثری تحریم ها آن را نشانی از همت مضاعف و کار مضاعف مسئولان کشور می دانند. ایشان با اشاره به صحبت هایی که مقامات غربی در خصوص اثر گزاری تحریم ها در ایران بیان می کنند، شکست آنها را ناشی از هوشمندی مسولان کشور می دانند .
مقام معظم رهبری با اشاره به وجود حوزه های دیگر، معتقدند که همت مضاعف می بایست برای تمامی سالها سر لوحه اندیشه، عمل و کار هر مسئول، سازمان و نهاد باشد و این ربطی به شرایطی زمانی و مکانی که احتمالا ایجاد شود ندارد بلکه می بایست به یک خصلت عمومی تبدیل گردد که در هر شرایطی مردم و دولت آن را مد نظر قرار دهند که البته لازمه این امر فرهنگ سازی مداوم و و طولانی مدت در پناه تلاش و همت مضاعف است.
2- سال جهاد اقتصادی: مقام معظم رهبری سال 1390 را در حالی سال جهاد اقتصادی نام گذاری می کنند که اذعان دارند که حوزه های مهم دیگری نیز در عرصه نظام ساستگذاری کشور وجود دارند که می بایست مورد دقت و توجه قرار بگیرند.
علت اصلی که مقام معظم رهبری آن را عامل نام گذاری سال جدید می داند، ضرورت های اصلاح نظام اقتصادی کشور و برطرف سازی مشکلات موجود اقتصادی است. هدفمند سازی یارانه ها نوعا بستر مناسب اقتصادی می خواهد که بواسطه وجود مشکلات نظام اقتصادی کشور احتمال بروز مشکلاتی را در آینده غیر قابل احتمال نمیداند، خصوصا فشار هایی که تحریم های اقتصادی از این کانال دولت را با مشکلاتی درگیر می کند.
هدف مقام معظم رهبری این است که این فشار ها بصورت برگردان موتور توسعه کشور را به حرکت درآورده و زمینه های توسعه و تعالی کشور و مردم فراهم گردد. الزاماتی و محور هایی که ایشان برای تحقق سال جهاد اقتصادی در نظر گفته اند و آن را بیان داشته اند در دو دسته قرار میگیرد:
الف- رشد و توسعه کشور بر اساس معیار های ارزشی و اسلامی
اساس اندیشه و سخن مقام معظم رهبری در این خصوص، دمیدن روحی اسلامی و ارزشی در کالبد توسعه کشور است که در آن مفهوم توسعه و پیشرفت کشور مفهومی متفاوت از آنچه که در غرب و در فرهنگ اومانیستی آنها رواج دارد، باشد.
ایشان با دقت در این خصوص، بنحوی سعی در نظریه پردازی برای تعیین شاخص های رشد و توسعه کشور می کنند که اولویت های مورد نظرشان، نشان می دهد که اهمیت مسائل فرهنگی بسیار بالاست. این اولویت ها عبارتند از:
• برخورداری از روحیه جهادی
• لزوم استحکام معنویت و تدین در جامعه
• پرهیز از تفرقه و حفظ اتحاد و انسجام ملی و اسلامی
ب- رشد و توسعه کشور بر اساس معیار های برنامه پنجم توسعه (رشد8 درصدی)
از دیدگاه مقام معظم رهبری برنامه پنجم توسعه می بایست مبنای تحولات اساسی در این حوزه قرار بگیرد. ایشان به صورت موردی محورهایی را نیز در این خصوص مد نظر قرار می دهند که عبارت است از:
• افزایش نرخ بهره وری
• کاهش نرخ بی کاری و افزایش اشتغال در کشور
• افزایش سرمایه گذاری بخش خصوصی و تعاونی ها
• صرفه جویی در مواد اساسی
نگاهی به محور های نام برده در سخنان معظم له نشان می دهد که راه توسعه و پیشرفت کشور در شرایطی محقق خواهد گردید که نگاه ها سیاستی به صورت بلند مدت و هدفمند به تمام حوزه ها معطوف گردد.
هر ارگان و نهادی در هر بخشی که مشغول به فعالیت است می بایست اهداف سالیانه خود را در قالب کلی این محور ها ترسیم کرده و آینده فعالیت سازمان و نهاد خویش را متناسب با این راهبرد های کلان ترسیم کند.
پیروی از اصول استراتژیک بیان شده تاثیر شگرفی در تمام عرصه های رشد و توسعه کشور دارد و مسلم است که هر گونه فاصله گرفتن از محور های فوق در سال جدید نتنها کشور را به افق مورد نظر در تحقق سند چشم انداز نزدیک نمی کند بلکه گام ها را به طرف اسراف منابع مالی و انسانی و بستن پنجره فرصت جامعه حرکت می دهد و این قطعا آینده نسل های جوان کشور را با خطر جدی مواجه خواهدکرد امری که نباید از دید مسولان عالی رتبه نظام مغفول بماند.